Notariskantoor
Astrid DE WULF
Dendermonde

Na een overlijden moeten de erfgenamen een aangifte van nalatenschap indienen. Dit moet binnen de vier maanden te rekenen vanaf het overlijden. Maar het kan gebeuren dat er nadien een nieuwe aangifte moet worden ingediend, een verplichting die al eens aan de aandacht ontsnapt, met boetes tot gevolg. In Vlaanderen is het opletten geblazen met levensverzekeringen.

1. De oorspronkelijke aangifte van nalatenschap

Een overlijden brengt, naast het verdriet, ook een aantal verplichtingen met zich mee. Zo zijn de erfgenamen verplicht om “een aangifte van nalatenschap” in te dienen. Deze aangifte bevat, naast een overzicht van de erfgenamen, een opname van het vermogen van de overleden persoon of ‘de erflater’. Op basis daarvan kan de fiscus de successierechten berekenen. Is de erflater in België overleden, dan hebben de erfgenamen in principe 4 maanden de tijd om deze aangifte van nalatenschap in te dienen. Die termijn begint te lopen vanaf het overlijden. Zolang de termijn van 4 maanden niet is verstreken, kunnen de erfgenamen nog wijzigingen aan de aangifte van nalatenschap aanbrengen. Als de termijn van 4 maanden niet wordt nageleefd, volgen er boetes. De erfgenamen hebben er dus alle belang bij om deze termijn van 4 maanden niet uit het oog te verliezen.

2. Nieuwe gebeurtenissen, nieuwe aangifte

Nu is het best mogelijk dat de erfgenamen de aangifte van nalatenschap tijdig hebben ingediend, maar dat er nadien toch iets gebeurt waardoor een nieuwe aangifte nodig is en de fiscus de successierechten opnieuw moet berekenen. In het Vlaamse Gewest zijn de toepasselijke regels anders dan in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en in het Waalse Gewest. Welke regels van toepassing zijn, wordt bepaald door de plaats waar de erflater het langst heeft gewoond in de periode van 5 jaar voor het overlijden.

Er zijn verschillende situaties denkbaar waarbij er een verplichting geldt om een nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen. Bijvoorbeeld als het vermogen van de erflater nog stijgt na het overlijden (zoals na de oplossing van een conflict waarbij er de overleden persoon toch nog een geldsom te beurt valt). Of als er plots een testament opduikt waardoor het vermogen van de erflater op een andere manier moet verdeeld worden. Er geldt dan een nieuwe termijn van 4 maanden om de nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen. Deze termijn begint te lopen vanaf de nieuwe gebeurtenis.  Als de verplichte nieuwe aangifte niet of niet tijdig ingediend wordt, volgen er boetes. Dit geldt ook als de betrokkenen “te goeder trouw zijn” en niet wisten dat ze een nieuwe aangifte van nalatenschap moesten indienen.

 Opgelet voor levensverzekeringen

In de drie gewesten kan ook de verplichting bestaan om een nieuwe aangifte in te dienen als een levensverzekering pas wordt afgekocht of uitgekeerd geruime tijd nadat de verzekeringsnemer is overleden. Of nog: als de verzekeringsnemer het verzekerde kapitaal pas ontvangt of opvraagt geruime tijd nadat de huwelijkspartner (tenzij de echtgenoten gehuwd zijn onder het stelsel van scheiding van goederen) is overleden en mits de polis mee met gelden van de overleden partner werd gefinancierd. Tussen het overlijden en de uitkering of de afkoop van het levensverzekeringscontract kunnen vaak jaren verstrijken. De verplichting om een nieuwe aangifte van nalatenschap in te dienen wordt dan ook vaak over het hoofd gezien, met boetes tot gevolg.

Ontdek hier voorbeelden uit de praktijk.

Het overlijden van een naaste is een moeilijk moment. Verschillende zaken moeten in orde worden gebracht op een moment dat vaak emotioneel zwaar is. De aangifte van nalatenschap indienen, is één van die belangrijke zaken die erfgenamen moeten regelen. Met een aangifte van nalatenschap weet de fiscus immers hoeveel successierechten (of erfbelasting voor Vlaanderen) de erfgenamen moeten betalen.

Hoeveel tijd heb je om een aangifte in te dienen? Welke tarieven gelden er en hoe ga je dan precies te werk? Notaris Joni Soutaer legt het uit in een nieuwe notaristip.  

De rush op vastgoed aan de kust lijkt voorbij. In het afgelopen jaar daalde het aantal vastgoedtransacties aan de kust met -14,3% in vergelijking met 2021. Dat blijkt uit de nieuwe Kustbarometer van Notaris.be. De gemiddelde prijs van een kustappartement bleef zo goed als stabiel. Een dijkappartement werd zo’n 5% goedkoper.

Vastgoedactiviteit aan de kust: -14,3%
In 2022 daalde het aantal vastgoedtransacties in België en in Vlaanderen met -2%. Aan de kust was de daling een stuk groter: -14,3% in vergelijking met 2021. In dat jaar steeg de vastgoedactiviteit aan de kust nog met +15,8% in vergelijking met 2020.
Vooral in de eerste helft van 2022 was het een stuk rustiger op de vastgoedmarkt aan de kust. In vergelijking met de eerste helft van 2021 waren er -18,5% minder transacties. In de tweede jaarhelft was de daling minder groot: -9,5%.
Notaris Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be: “Na bijzonder drukke jaren met veel transacties en prijsstijgingen, ligt de rush op vastgoed aan de kust voorlopig achter ons. Corona zorgde voor een enorme piek op de markt, maar dat effect speelde niet langer in 2022. De afkoeling zet zich dit jaar trouwens door: in de eerste drie maanden van 2023 waren er opnieuw -14% minder transacties in vergelijking met dezelfde periode in 2022. Vooral oude appartementen die niet gerenoveerd werden, lagen niet goed in de markt.”  

Vastgoedactiviteit per gemeente
Het aantal transacties daalde het afgelopen jaar in alle kustgemeenten, behalve in Westende waar er een groei was van +13,6%.
De vastgoedactiviteit daalde het meest in Nieuwpoort (-18,6%), Zeebrugge (-18,8%), Koksijde
(-20,7%) en Knokke (-21,5%).
Notaris Bart van Opstal: “De terugval in Koksijde en Knokke kwam er na felle prijsstijgingen in 2021: de gemiddelde prijs van een appartement steeg er toen met +13,9% en +16,9%.”

Gemiddelde prijs kustappartement: 295.124 euro (-0,7%)
De gemiddelde prijs voor een appartement aan de kust klokte in 2022 af op 295.124 euro. In vergelijking met 2021 bleef de prijs zo goed als stabiel: -0,7%. De afgelopen vijf jaar zat de prijs steeds in de lift.
Kopers betaalden in 2022 gemiddeld 2.166 euro minder voor een appartement in vergelijking met 2021. In dat jaar moesten kopers van een appartement nog ruim 13.000 euro meer betalen dan in 2020.
In vergelijking met een appartement in Vlaanderen lag de prijs aan de kust 10,4% hoger. Een kustappartement was het afgelopen jaar 4% duurder dan een appartement in West-Vlaanderen.
In de periode 2018-2022 steeg de prijs van een kustappartement met +15,6%.
In het afgelopen jaar steeg de gemiddelde prijs van een kustappartement met +2,6% aan de Oostkust. Aan de Middenkust bleef de prijs zo goed als stabiel (+0,3%), aan de Westkust daalde de prijs met -2,2%.

Prijsevoluties kustappartement in de deelgemeenten
De vastgoedmarkt aan de kust was in 2022 heel heterogeen: de gemiddelde prijs van een appartement varieerde van 167.630 euro in Westende tot 650.336 euro in Knokke.
In Knokke steeg de prijs voor de eerste keer boven 650.000 euro. In Heist kostte een appartement voor het eerst meer dan 400.000 euro.
Knokke, Heist en Zeebrugge waren in 2022 de duurste deelgemeenten aan de kust. Middelkerke, Blankenberge en Westende waren de goedkoopste.

Gemiddelde prijs dijkappartement: 347.580 (-4,9%)
De gemiddelde prijs voor een appartement op de dijk klokte in 2022 af op 347.580 euro. In vergelijking met 2021 daalde de prijs met net geen 5%.
Gemiddeld bleef een dijkappartement +17,8% duurder dan een appartement dat niet op de dijk gelegen is. Kopers moesten in 2022 gemiddeld 52.456 euro meer betalen voor een appartement op de dijk.
In de periode 2018-2022 steeg de prijs van een dijkappartement met 10%. Het ging om een prijsstijging van 23.949 euro.
In het afgelopen jaar daalde de gemiddelde prijs van een dijkappartement het meest aan de Oostkust: -6,1%. Het ging om een correctie na een felle prijsstijging in 2021 van +19%. Aan de Middenkust en de Westkust was de prijsdaling beperkter: -2,8% en -0,7%.

Prijsevoluties dijkappartement in de deelgemeenten
Ook voor een dijkappartement waren er grote prijsverschillen: van 206.168 euro in Westende tot 1.008.685 euro in Knokke.
In Heist kostte een dijkappartement voor de eerste keer gemiddeld meer dan 500.000 euro. De prijs steeg er op een jaar tijd met zo’n 73.000 euro.
In De Panne, Blankenberge en Middelkerke steeg de prijs voor het eerst boven de 240.000 euro uit.
Er vielen ook prijsdalingen te noteren: van -3,5% in Knokke tot -19,4% in Westende, een duidelijke correctie na de felle prijsstijging in 2021.

Prijs per aantal kamers
Een kustappartement met 1 slaapkamer kostte in 2022 gemiddeld 199.565 euro. Voor eentje met 2 slaapkamers moesten kopers gemiddeld 325.053 euro neertellen. Een appartement met 3 slaapkamers kostte 476.017 euro. Wie de overstap maakte van 1 naar 2 slaapkamers, moest rekening houden met een meerkost van +62,9%. Voor wie voor nog een extra slaapkamer koos, ging het om een meerkost van +46,4%. Opvallend: de prijs van een kustappartement met 3 slaapkamers daalde in 2022 met -2,7% in vergelijking met 2021. De vorige twee jaar was er telkens nog een stijging van de prijs.
Een dijkappartement met 1 slaapkamer kostte in 2022 gemiddeld 228.650 euro. Eentje met 2 slaapkamers kostte 394.611 euro, wat neerkomt op een meerkost van +72,6%. De gemiddelde prijs van een dijkappartement met 3 slaapkamers klokte af op 608.250 euro.